DZIEJE DWORKU KOTUSZÓW...
Z szacunku do tradycji stworzyliśmy to piękne miejsce, a właściwie przywróciliśmy je do życia. Spotyka się tu nie tylko nasza rodzina, sąsiedzi czy znajomi, ale przede wszystkim odwiedzający nas goście, którzy chcą wypocząć w ciszy, spokoju, z dala od zgiełku miasta, spróbować dobrego jedzenia z naturalnych nieprzetworzonych produktów, serów z domowego wyrobu oraz domowych przetworów i miodu.
Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom, oferujemy miejsce spełniające oczekiwania o spokojnym wypoczynku. Nie trzeba szukać Mazur, Bieszczadów czy Kaszub żeby wypocząć w urokliwym miejscu. Teren jest lekko pofałdowany przypominający nieco Beskid Niski, co zdecydowanie dodaje okolicy uroku. Wieś jest położona w obrębie Sulejowskiego Parku Krajobrazowego niespełna 7 km od tego malowniczego miasteczka w dolinie Rzeki Czarnej i Dorzecza Pilicy.
Dodatkową atrakcją turystyczną Sulejowa, jest położony nad brzegiem rzeki Pilicy, XIII wieczny Zespół Klasztorny Opactwa Cystersów. Malownicze pejzaże i dziewicza przyroda doliny Rzeki Czarnej Malenieckiej i Dorzecza Pilicy, oraz lokalny folklor ziemi opoczyńskiej przyciągały wielokrotnie filmowców. Był wśród nich Witold Leszczyński, reżyser m.in. filmu „Żywot Mateusza", kręconego w Kotuszowie „Requiem”.
Wielokrotnie goszcząc ze swoimi studentami i przyjaciółmi pod naszym dachem obdarzał mieszkańców swoim niestandardowym podejściem do życia. Powstały tu również obrazy do takich filmów jak Krzyżacy, Wierna Rzeka czy Urwisy z doliny młynów. Mieszkańcy niejednokrotnie angażowani byli do roli statystów a oraz wyposażenie ich gospodarstw służyło za scenografię.
HISTORIA TEGO MIEJSCA...
Pierwsze wzmianki dotyczące Kotuszowa pochodzą z czasów Długosza. Dziedzicem Kotuszowa był Imram alias Przech. Kolejne, odnajdujemy w zapiskach z 1411 roku , dotyczących dowodzenia szlacheckiego pochodzenia przez Mikołaja z Grozowic i Jakuba z Kotuszowa herbu Wąż. Wiemy również, że dziedzicem Kotuszowa, Daleszewic i Popław około roku 1500 był Przecław z Kotuszowa.
Dobra Kotuszów w dolinie rzeki Czarnej Malenieckiej graniczące z Rożenkiem i Dębową Górą liczyły ponad 600 hektarów. Obejmowały dzisiejsze wsie: Borowiec, Poręba, Stanisławów, Praga. Granica na rzece Czarnej została ustalona w 1479 roku . To ten rok widnieje w księgach rejentalnych przy wpisach własności ww. ziem. Księgi znajdują się w Archiwum Państwowym w Tomaszowie Mazowieckim.
Kolejną znaczącą datą w historii Dóbr Kotuszów jest rok 1570 , w którym Andrzej Frycz Modrzewski herbu Jastrzębiec – polski pisarz polityczny okresu renesansu i sekretarz królewski, wszedł w posiadanie Dóbr Kotuszów.
Niekompletna informacja dotycząca kolejnych właścicieli dóbr Kotuszów spowodowana jest miedzy innymi brakiem obowiązku prowadzenia ksiąg rejentalnych w postępowaniu świeckim. Większość informacji z tamtego okresu znajduje się w księgach kościelnych.
12 września 1655 roku wojska szwedzkie przystąpiły do oblężenia Opoczna. Miasto po krótkiej obronie zostało zdobyte.
15 września 1655 do Żarnowa pod dowództwem króla Jana Kazimierza dotarły wojska koronne i pospolite ruszenie liczące około 11 000 ludzi pod dowództwem króla Jana Kazimierza. Na wieść o przebywaniu w Opocznie ,na czele swych wojsk, króla szwedzkiego Karola Gustawa, wojska koronne próbowały atakiem z góry zmusić Szwedów do odwrotu. Gdy Karol Gustaw wysłał do walki jazdę, armia koronna, nie mogąc wytrzymać naporu, zaczęła się cofać.
W dostępnych księgach rejentalnych w archiwum Państwowym w Tomaszowie Mazowieckim pierwsze dokumenty oraz akty przedstawiają nam dziedzica Dóbr Kotuszów z przyległościami Borowiec Walentego Ignatowskiego herbu Nowina.
W 1803 roku Dobra Kotuszów dziedziczą synowie Michała trzej bracia Mazaraki. Leopold podporucznik 4-go pułku ułanów, powstaniec listopadowy. Teodor właściciel dóbr Powierzec i Obwodzice. Julian Mazaraki major wojsk polskich, kawaler orderu "Virtuti Militari". Tak naprawdę Julian Jan Kazimierz trojga imion Mazaraki, urodził się w 1801 roku w Gowarczowie, rodzicami jego byli Michał Mazaraki i Tekla Mazaraki z d. Dunin. „Grzmią pod Stoczkiem armaty, Błyszczą białe rabaty. A Dwernicki na przedzie, na Moskala sam jedzie.” Pieśń ta stała się niezwykle popularna wśród powstańców z 1831 r. A z tych armat strzelał nie kto inny jak, major artylerii Julian Mazaraki. W grudniu 1830r., już po wybuchu powstania listopadowego, rozpoczął służbę wojskową w trzecim dywizjonie 1 pułku ułanów. Z korpusem Dwernickiego przeszedł cały szlak bojowy, walczył pod Nowa Wsią, pod Boremlem na Wołyniu, gdzie dowodził 3. plutonem w 5. szwadronie 1. pułku ułanów, a następnie razem z korpusem przeszedł do Galicji. Po przedostaniu się do Królestwa Polskiego uczestniczył w walkach z oddziałami rosyjskimi. W bitwie pod Stoczkiem zasłynęła polska artyleria. O jej wartości bojowej i moralnej, okazanej w czasie tej bitwy, najlepiej pisał w raporcie do ks. Michała Radziwiłła, naczelnika powstania sam gen. Dwernicki: „Ogień był nadzwyczaj szybki i skuteczny, iż kilka dział nieprzyjacielskich demontował. Zimnej krwi na ogień armatni, zapału prawie nadludzkiego, iż niczem nieporównanej odwagi tak dawnych żołnierzy, jako też nowo zaciężnej młodzieży ani opisać, ani wyobrazić sobie dokładnie niepodobna. Oficerowie wszyscy z bezprzykładnym męstwem szeregi swe prowadzili”. Julian Mazaraki, za swoje męstwo, został odznaczony Krzyżem Wojennym Virtuti Militari. 22 maja 1834 roku Julian Mazaraki w kościele pw. Św. Jana w Warszawie poślubił Apolonię Julię Karolinę trzech imion Szturm, córkę Wilhelma i Apoloni z d. Napiórkowskiej, zamieszkałą w Warszawie przy ul. Senatorskiej pod numerem 460. Julian Mazaraki był wtedy 31-letnim kawalerem – dziedzicem wsi Kotuszów W zbiorach Andrzeja Czyżewskiego znajduje się świadectwo wydane dnia 15/27 sierpnia 1841 roku wg. którego komisja Heroldii Królestwa Polskiego na posiedzeniu w dniu 28 września/10pażdziernika 1840 roku potwierdziła to że Julian Jan Kazimierz trojga imion Mazaraki jest Szlachcicem Królestwa Polskiego herbu Newlin wraz z potomstwem obojga płci.
Mazaraki – Polski ród szlachecki herbu Newlin. Na ziemie Rzeczypospolitej przybyli w XVII wieku. Uznaniem obcego szlachectwa i nadanie przywilejów szlacheckich otrzymali z rąk króla Jana Kazimierza. Piastowali wysokie urzedy, m.in. Genaralnego Zarządcy Dóbr Królewskich Województwa Krakowskiego. Byli też fundatorami kaplicy Mazarakich herbu Newlin w kościele Mariackim w Krakowie. W XIX wieku w ich posiadaniu znajdowały się m. in. majątki ziemskie Janków i Kotuszów w pow. opoczyńskim, Orzechów i Górki w pow. lubelskim, Popów w pow. łowickim, Krasnopol i Rajgródek w gub. wołyńskiej, Borowiec, Gołoszyce, Rostroczki w Galicji, Strutyn Wyższy w pow. doliniańskim, Rybczyńce i Ułanów w gub. podolskiej, Chążyn, Hołobówka i Machnówka w gub. kijowskiej.
Drewniany kościół w Dąbrowie nad Czarną wzmiankowany był w 1415 i kilkakrotnie płonął. Kościół z kamienia wybudowano w latach 1890-1898r. Na kartach kroniki Parafialnej Parafii Dąbrowa Nad Czarną, ówczesny ksiądz opisał dramatyczny rozbiór Dworu Kotuszów w wyniku, którego powstała wieś Folwark Kotuszów. Uwłaszczenie ziem z Folwarku Dworu Kotuszów nastąpiło w 1891 roku i w tym roku zaczyna się nasza rola w bogatej historii tej ziemi. Na bazie pozostałości Dworu, zakupionej przez mojego Praprapradziadka po kądzieli Marka Stańdo, dziadka mojej Babci Ireny Pramki z domu Śpiewak, w tymże roku wybudował dom. Mój syn Adam Sipa jest już szóstym pokoleniem naszej rodziny żyjącym w tym magnetycznym miejscu.
Więcej informacji na temat historii Dworku Kotuszów otrzymasz pod numerem telefonu: +48 608 433 370
CIEKAWOSTKI HISTORYCZNE O SĄSIEDNICH DWORACH...
Słownik miejscowości i elity wiejskiej
zachodniej Małopolski
w latach 1772-1815
Wersja 1.0
Opracowali
Łukasz Jewuła, Tomasz Kargol i Krzysztof Ślusarek
Słownik został opracowany w ramach realizacji projektu badawczego „Dwór, wieś i plebania w przestrzeni społecznej zachodniej Małopolski w latach 1772-1815”. Projekt został sfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji numer DEC-2011/03/B/HS3/00754.
Kraków 2015
http://www.gospodarka-galicji.pl/slownik-miejscowosci/
1. Nazwa miejscowości: Kotuszów
I.2. Rodzaj osady: wieś
I.3. Parafia: Dąbrowa
I.4. Region: Nowa Galicja
I.5. Województwo: sandomierskie
I.6. Powiat: opoczyński
I.7. Cyrkuł: kielecki
I.8. Właściciel: 1801: Walenty Ignatowski (później: Michał Mazaraki).
I.9. Dzierżawca: -
I.10. Rodzaj własności: szlachecka
I.11. Źródła: CPAHU Lwów, Namiestnictwo: fond 146 opis 102 sprawa 1; AN Kraków, TS, sygn. 1864.
I.12. Uwagi: -
II.1. Dominium: Kotuszów
II.2. Rok: 1807/1808
II.3. Liczba domów: 21
II.4. Liczba rodzin: 37
II.5. Duchowni: 0
II.6. Szlachta: 8
II.7. Mieszczanie: 0
II.8. Urzędnicy: 0
II.9. Chłopi: 17
II.10. Chałupnicy: 15
II.11. Pozostali: 2
II.12. Potomstwo męskie: 43
II.13. Liczba kobiet: 73
II.14. Liczba ludności: 158
II.15. Uwagi: -
Nazwisko i imię: Mazaraki Michał
2. Miejscowość: Kotuszów
3. Datacja: 1801
4. Status społeczny: szlachcic
5. Uwagi: Po 1801 roku właściciel dominium Kotuszów ( wsie Kotuszów i Borowiec).
I.1. Nazwa miejscowości: Borowiec
I.2. Rodzaj osady: wieś
I.3. Parafia: Dąbrowa
I.4. Region: Nowa Galicja
I.5. Województwo: sandomierskie
I.6. Powiat: opoczyński
I.7. Cyrkuł: kielecki
I.8. Właściciel: 1801: Walenty Ignatowski (później: Michał Mazaraki).
I.9. Dzierżawca: -
I.10. Rodzaj własności: szlachecka
I.11. Źródła: CPAHU Lwów, Namiestnictwo: fond 146 opis 102 sprawa 1; AN Kraków, TS, sygn. 1864.
I.12. Uwagi: -
II.1. Dominium: Kotuszów
II.2. Rok: 1807/1808
II.3. Liczba domów: 11
II.4. Liczba rodzin: 11
II.5. Duchowni: 0
II.6. Szlachta: 0
II.7. Mieszczanie: 0
II.8. Urzędnicy: 0
II.9. Chłopi: 6
II.10. Chałupnicy: 3
II.11. Pozostali: 2
II.12. Potomstwo męskie: 11
II.13. Liczba kobiet: 23
II.14. Liczba ludności: 45
II.15. Uwagi: -
.1. Nazwa miejscowości: Niewierszyn
I.2. Rodzaj osady: wieś
I.3. Parafia: Dąbrowa
I.4. Region: Nowa Galicja
I.5. Województwo: sandomierskie
I.6. Powiat: opoczyński
I.7. Cyrkuł: kielecki
I.8. Właściciel: 1801: Tomasz Kamocki.
I.9. Dzierżawca: -
I.10. Rodzaj własności: szlachecka
I.11. Źródła: CPAHU Lwów, Namiestnictwo: fond 146 opis 102 sprawa 1; AN Kraków, TS, sygn. 1864.
I.12. Uwagi: -
II.1. Dominium: Niewierszyn
II.2. Rok: 1807/1808
II.3. Liczba domów: 28
II.4. Liczba rodzin: 40
II.5. Duchowni: 0
II.6. Szlachta: 6
II.7. Mieszczanie: 0
II.8. Urzędnicy: 0
II.9. Chłopi: 21
II.10. Chałupnicy: 14
II.11. Pozostali: 1
II.12. Potomstwo męskie: 36
II.13. Liczba kobiet: 95
II.14. Liczba ludności: 173
II.15. Uwagi: -
I.1. Nazwa miejscowości: Dąbrowa
I.2. Rodzaj osady: wieś
I.3. Parafia: Dąbrowa
I.4. Region: Nowa Galicja
I.5. Województwo: sandomierskie
I.6. Powiat: opoczyński
I.7. Cyrkuł: kielecki
I.8. Właściciel: 1801: klasztor oo. Cystersów w Sulejowie; parafia rz.-kat. w Sulejowie.
I.9. Dzierżawca: -
I.10. Rodzaj własności: kościelna
I.11. Źródła: CPAHU Lwów, Namiestnictwo: fond 146 opis 102 sprawa 1; AN Kraków, TS, sygn. 1864.
I.12. Uwagi: -
II.1. Dominium: Sulejów
II.2. Rok: 1807/1808
II.3. Liczba domów: 44
II.4. Liczba rodzin: 61
II.5. Duchowni: 1
II.6. Szlachta: 5
II.7. Mieszczanie: 0
II.8. Urzędnicy: 0
II.9. Chłopi: 3
II.10. Chałupnicy: 50
II.11. Pozostali: 6
II.12. Potomstwo męskie: 71
II.13. Liczba kobiet: 121
II.14. Liczba ludności: 257
II.15. Uwagi: -
.1. Nazwa miejscowości: Wójcin
I.2. Rodzaj osady: wieś
I.3. Parafia: Wójcin
I.4. Region: Nowa Galicja
I.5. Województwo: sandomierskie
I.6. Powiat: opoczyński
I.7. Cyrkuł: kielecki
I.8. Właściciel: 1781: opat klasztoru oo. Cystersów w Sulejowie; 1801: Fundusz Instytutowy (dawniej: opat klasztoru oo. Cystersów w Sulejowie), parafia rz.-kat. w Wójcinie.
I.9. Dzierżawca: 1781: Suchodolski.
I.10. Rodzaj własności: mieszana
I.11. Źródła: ABPBA, sygn. 250/A, k. 76; CPAHU Lwów, Namiestnictwo: fond 146 opis 102 sprawa 1; AN Kraków, TS, sygn. 1864.
I.12. Uwagi: -
II.1. Dominium: Wójcin
II.2. Rok: 1807/1808
II.3. Liczba domów: 45
II.4. Liczba rodzin: 92
II.5. Duchowni: 1
II.6. Szlachta: 5
II.7. Mieszczanie: 0
II.8. Urzędnicy: 0
II.9. Chłopi: 30
II.10. Chałupnicy: 38
II.11. Pozostali: 10
II.12. Potomstwo męskie: 87
II.13. Liczba kobiet: 185
II.14. Liczba ludności: 356
II.15. Uwagi: -
.1. Nazwa miejscowości: Siucice
I.2. Rodzaj osady: wieś
I.3. Parafia: Skórkowice
I.4. Region: Nowa Galicja
I.5. Województwo: sandomierskie
I.6. Powiat: opoczyński
I.7. Cyrkuł: kielecki
I.8. Właściciel: 1801: Antoni Tagiel (Fagiel?).
I.9. Dzierżawca: -
I.10. Rodzaj własności: szlachecka
I.11. Źródła: CPAHU Lwów, Namiestnictwo: fond 146 opis 102 sprawa 1; AN Kraków, TS, sygn. 1864.
I.12. Uwagi: -
II.1. Dominium: Siucice
II.2. Rok: 1807/1808
II.3. Liczba domów: 40
II.4. Liczba rodzin: 59
II.5. Duchowni: 0
II.6. Szlachta: 1
II.7. Mieszczanie: 0
II.8. Urzędnicy: 0
II.9. Chłopi: 25
II.10. Chałupnicy: 26
II.11. Pozostali: 4
II.12. Potomstwo męskie: 66
II.13. Liczba kobiet: 115
II.14. Liczba ludności: 237
II.15. Uwagi: -
.1. Nazwa miejscowości: Rożenek
I.2. Rodzaj osady: wieś
I.3. Parafia: Dąbrowa
I.4. Region: Nowa Galicja
I.5. Województwo: sandomierskie
I.6. Powiat: opoczyński
I.7. Cyrkuł: kielecki
I.8. Właściciel: 1801: Ludwik Zawisza.
I.9. Dzierżawca: -
I.10. Rodzaj własności: szlachecka
I.11. Źródła: CPAHU Lwów, Namiestnictwo: fond 146 opis 102 sprawa 1; AN Kraków, TS, sygn. 1864.
I.12. Uwagi: -
II.1. Dominium: Rożenek
II.2. Rok: 1807/1808
II.3. Liczba domów: 33
II.4. Liczba rodzin: 44
II.5. Duchowni: 0
II.6. Szlachta: 5
II.7. Mieszczanie: 0
II.8. Urzędnicy: 0
II.9. Chłopi: 28
II.10. Chałupnicy: 9
II.11. Pozostali: 4
II.12. Potomstwo męskie: 55
II.13. Liczba kobiet: 104
II.14. Liczba ludności: 205
II.15. Uwagi: -
.1. Nazwa miejscowości: Skórkowice
I.2. Rodzaj osady: wieś
I.3. Parafia: Skórkowice
I.4. Region: Nowa Galicja
I.5. Województwo: sandomierskie
I.6. Powiat: opoczyński
I.7. Cyrkuł: kielecki
I.8. Właściciel: 1801: Jan Skórkowski, parafia rz.-kat. w Skórkowicach.
I.9. Dzierżawca: -
I.10. Rodzaj własności: mieszana
I.11. Źródła: AP Kielce, Archiwum Skórkowskich z Wielkiej Woli, sygn. 58, k. 1-3; CPAHU Lwów, Namiestnictwo: fond 146 opis 102 sprawa 1; AN Kraków, TS, sygn. 1864.
I.12. Uwagi: -
II.1. Dominium: Skórkowice
II.2. Rok: 1807/1808
II.3. Liczba domów: 51
II.4. Liczba rodzin: 85
II.5. Duchowni: 1
II.6. Szlachta: 4
II.7. Mieszczanie: 0
II.8. Urzędnicy: 0
II.9. Chłopi: 33
II.10. Chałupnicy: 38
II.11. Pozostali: 7
II.12. Potomstwo męskie: 78
II.13. Liczba kobiet: 163
II.14. Liczba ludności: 324
II.15. Uwagi: -
I.1. Nazwa miejscowości: Kawęczyn
I.2. Rodzaj osady: wieś
I.3. Parafia: Dąbrowa
I.4. Region: Nowa Galicja
I.5. Województwo: sandomierskie
I.6. Powiat: opoczyński
I.7. Cyrkuł: kielecki
I.8. Właściciel: 1801: Michał Bratkowski.
I.9. Dzierżawca: -
I.10. Rodzaj własności: szlachecka
I.11. Źródła: CPAHU Lwów, Namiestnictwo: fond 146 opis 102 sprawa 1; AN Kraków, TS, sygn. 1864.
I.12. Uwagi: -
II.1. Dominium: Kawęczyn
II.2. Rok: 1807/1808
II.3. Liczba domów: 14
II.4. Liczba rodzin: 16
II.5. Duchowni: 0
II.6. Szlachta: 2
II.7. Mieszczanie: 0
II.8. Urzędnicy: 0
II.9. Chłopi: 9
II.10. Chałupnicy: 5
II.11. Pozostali: 3
II.12. Potomstwo męskie: 9
II.13. Liczba kobiet: 36
II.14. Liczba ludności: 64
II.15. Uwagi: -
.1. Nazwa miejscowości: Janikowice
I.2. Rodzaj osady: wieś
I.3. Parafia: Dąbrowa
I.4. Region: Nowa Galicja
I.5. Województwo: sandomierskie
I.6. Powiat: opoczyński
I.7. Cyrkuł: kielecki
I.8. Właściciel: 1801: Franciszek Komornicki.
I.9. Dzierżawca: -
I.10. Rodzaj własności: szlachecka
I.11. Źródła: CPAHU Lwów, Namiestnictwo: fond 146 opis 102 sprawa 1; AN Kraków, TS, sygn. 1864.
I.12. Uwagi: -
II.1. Dominium: Janikowice
II.2. Rok: 1807/1808
II.3. Liczba domów: 34
II.4. Liczba rodzin: 42
II.5. Duchowni: 0
II.6. Szlachta: 3
II.7. Mieszczanie: 0
II.8. Urzędnicy: 0
II.9. Chłopi: 24
II.10. Chałupnicy: 14
II.11. Pozostali: 2
II.12. Potomstwo męskie: 48
II.13. Liczba kobiet: 102
II.14. Liczba ludności: 193
.1. Nazwa miejscowości: Dębowa Góra
I.2. Rodzaj osady: wieś
I.3. Parafia: Dąbrowa
I.4. Region: Nowa Galicja
I.5. Województwo: sandomierskie
I.6. Powiat: opoczyński
I.7. Cyrkuł: kielecki
I.8. Właściciel: 1801: Feliks Bratkowski.
I.9. Dzierżawca: -
I.10. Rodzaj własności: szlachecka
I.11. Źródła: CPAHU Lwów, Namiestnictwo: fond 146 opis 102 sprawa 1; AN Kraków, TS, sygn. 1864.
I.12. Uwagi: -
II.1. Dominium: Dębowa Góra
II.2. Rok: 1807/1808
II.3. Liczba domów: 37
II.4. Liczba rodzin: 34
II.5. Duchowni: 0
II.6. Szlachta: 4
II.7. Mieszczanie: 0
II.8. Urzędnicy: 0
II.9. Chłopi: 13
II.10. Chałupnicy: 17
II.11. Pozostali: 3
II.12. Potomstwo męskie: 35
II.13. Liczba kobiet: 73
II.14. Liczba ludności: 145
II.15. Uwagi: -